تحلیل موضوعی مطالعات بازاریابی در بستر اسلامی با رویکرد فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانش آموخته دکتری مدیریت بازرگانی- سیاست‌گذاری بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکترای، مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

با عنایت به ابعاد گسترده و متعددی از بازاریابی در بافت اسلامی در پژوهش‌های داخلی و خارجی، نیل به تجمیع دقیق در مورد این مفهوم از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ بنابراین از اهداف اصلی پژوهش حاضر، کشف حوزه‌های پرتکرار و جدید در مطالعات بازاریابی در فرهنگ اسلامی در داخل کشور ایران است. جامعه مورد بررسی پژوهش حاضر مبتنی بر کلیه مقالات منتشرشده در پایگاه‌های جستجوگر نورمگز، مگیران،SID، سیویلیکا و پرتال جامع علوم انسانی است. به دلیل وجود مطالعات کمی و کیفی در مجموعه پژوهش‌های مورد بررسی از روش فراترکیب استفاده شد. پس از فیلترکردن موارد بر اساس شاخص‌های تعریف‌شده، نهایتاً تعداد 97 مقاله گزینش شد. بر اساس بررسی روند زمانی منتشرشده مقالات تا سال 1395 حالتی نسبتاً صعودی داشته و از سال 13955 تا 1400 روندی نزولی را در پیش گرفته است. بر اساس مضامین استخراج‌شده، تعداد 25 شاخص در دو مضمون اصلی و 6 مضمون فرعی استخراج گردید که تحت عنوان مباحث زیربنایی بازاریابی (نیاز و تقاضا) و مدیریت بازاریابی (آمیخته بازاریابی، محیط نزدیک، انواع بازاریابی و سایر موضوعات) نام‌گذاری شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده آمیخته بازاریابی در فرهنگ اسلامی با 89/31 درصد و مفهوم اخلاق و بازاریابی در فرهنگ اسلامی، سبک زندگی و مدیریت ارتباط با مشتری با 16/30 درصد بیشترین میزان توجه از سمت نویسندگان مقالات را به خودشان اختصاص داده­اند. از مضامین مهم دیگر می‌توان به الگوهای مصرف و پایداری اشاره نمود که در تجمیع پژوهش‌های حاضر دارای فراوانی قابل‌توجهی بودند. در مورد مفهوم بازاریابی در فرهنگ اسلامی و بر اساس تجمیع مقالات گزینش‌شده، بیشترین ارجاعات بر مبنای این سه مضمون بوده است: نیازها با محصولات و خدمات حلال- رضایت متقابل هر دو طرف یعنی فروشنده و خریدار- رسیدن به رفاه مادی و معنوی. نکته قابل‌توجه در مفهوم محصول حلال، فراتر از غذا و سبک زندگی دانسته­اند و به دلیل نحوه درک و تفسیر آن از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت بوده و بسیار پیچیده و پویا است. همچنین از شکاف­های اصلی پژوهش، عدم ورود به حوزه­های بخش‌بندی، هدف‌گذاری و موقعیت‌یابی است که می‌تواند بستری برای پژوهش­های آتی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thematic Analysis of Marketing Studies in The Islamic Context with a Meta-Synthesis Approach

نویسندگان [English]

  • shahriar azizi 1
  • salman eivazinezhad 2
  • Noshin khiri 3
1 Associate Professor of Business Administration, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University, Tehran Iran
2 PhD in Business Administration, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University ,Tehran, Iran.
3 PhD Candidate in Business Administration, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University ,Tehran, Iran.
چکیده [English]

.
Aim and Introduction: The halal food market is recognized as the largest and most diverse sector of the global Islamic economy, projected to exceed $1.9 trillion by 2023. Consequently, the significance of marketing within Islamic culture and the concept of Islamic marketing have gained prominence, making these markets increasingly attractive to both domestic and international commercial enterprises. Major multinational corporations have acknowledged the importance of establishing a presence in these markets and have been striving to secure a substantial share for a long time. Despite these developments and efforts, the concept of marketing and its strategies are not clear to Muslim consumers in particular. Considering the wide and numerous dimensions of Islamic marketing in domestic and foreign research, reaching a precise synthesis about this concept is one of the main goals. The present research is trying to study the research on marketing in Islamic culture done in the Islamic country of Iran by examining the issues and topics of the research. To examine the scope and effects of religion and religiosity (Islam) on marketing and highlight the possible directions of marketing in Islamic culture research in the future. Therefore, the current research, using the collection and analysis of research related to Islamic marketing, seeks to identify some issues.
Methodology: The statistical population of the current study comprises all articles accepted in Normagz, Magiran, SID, Civilika, and the comprehensive portal of the humanities. This research adopts a meta-study approach, which is particularly valuable in situations where scientific progress faces significant obstacles. Such circumstances often arise when it appears that advancements in a specific subject are stagnating. Consequently, a meta-study emerges as a response to the crises within scientific disciplines. It begins by identifying potential issues in primary studies and concludes with recommendations for addressing these challenges. A meta-study encompasses meta-data analysis, meta-theory, and meta-methodology. The data collection methods employed in this research include library studies and document reviews, focusing on existing articles in the fields of marketing and Islam. The current study aims to examine and analyze the issues raised in previous research on Islamic marketing, as well as the research methodologies utilized in those studies.
Findings: Based on the review of the publication trends of articles, there was a relatively upward trend until 1995, followed by a downward trend from 1995 to 2023. From the extracted themes, 25 indicators were identified across two main themes and six sub-themes, categorized under the fundamental topics of marketing (need and demand) and marketing management (marketing mix, microenvironment, types of marketing, and additional topics). The results indicate that the Islamic marketing mix (31.89%) and the concept of ethics in Islamic marketing (30.16%) received the most attention from the authors of the articles. Based on the obtained results, the Islamic marketing mix (31.89%) and the concept of ethics and Islamic marketing (30.16%) received the most attention from the authors of the articles. Based on the research done in the field of Islamic marketing, finally, all these areas can be divided into 5 areas: false need, marketing mix, types of marketing, need, desire, and demand, close environment, and other topics such as Islamic business, Islamic market, marketing in Islamic culture, market control, tradition of sustenance, and Islamic ethics. Based on the obtained results, most of the articles are those that examine issues related to ethics, and the authors have defined various ethical issues, including ethical business, ethical work, ethical marketing, and other issues in the field of ethics and marketing. Based on the collection of articles, the most complete and frequent definition of Islamic marketing is the process and strategy of meeting needs with halal products and services with the mutual consent of both parties, the seller and the buyer, to achieve material and spiritual well-being in this world. is the hereafter
Discussion and Conclusion: The concept of marketing within Islamic culture, as derived from a collection of selected articles, primarily revolves around three key themes: the provision of halal products and services to meet needs; the mutual satisfaction of both parties involved, namely the seller and the buyer; and the pursuit of both material and spiritual well-being. A notable aspect of the research review is the comparison between the values and principles of marketing from the Islamic perspective and those of capitalism. This comparison delineates the role of marketing in Islamic culture and distinguishes it from marketing practices in capitalist societies. In capitalist markets, the primary objective is to achieve material profit and personal gratification. Conversely, the Islamic market aims to fulfill needs as a pathway to human perfection. In capitalist marketing, the purpose of advertising is to capture attention and drive sales, ultimately leading to profit. In contrast, advertising in the Islamic market serves to inform consumers in order to secure halal profits. Ultimately, Islam emphasizes the importance of ethics as a fundamental duty for every believer, highlighting the necessity of understanding ethical considerations in market practices and business operations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marketing in Islamic Culture
  • Halal
  • Meta-Method
- اکبری، محسن،، عیوضی نژاد، سلمان (1400)، عوامل مؤثر سه‌گانه دو سوتوانی سازمانی: رویکرد مرور نظام‌مند، پژوهشنامه بازرگانی، 26 (101)، صص 127-156.
- توانا، شهرام؛ خلیلی خمیران، مهدی (1400)، نقش اخلاق بازاریابی در فرهنگ اسلامی در تأثیر اخلاق کار اسلامی بر عملکرد سازمان (موردمطالعه: سازمان شهرداری)، مطالعات نوین کاربردی در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، (13)، صص 50- 58.
- حسن‌زاده، مهرداد (1395)، بررسی عوامل مؤثر بر توسعه صادرات فرش دستباف در دوران اقتصاد مقاومتی با نگاهی به بازاریابی در فرهنگ اسلامی، پژوهش‌های جدید در مدیرت و حسابداری، (7)، صص 21-36.
- حسینی، میرزا حسن؛ فروزنده دهکردی، لطف‌الله؛ عیدی، فاطمه (1390)، ارائه چارچوب مفهومی در بازاریابی بر اساس مبانی اسلامی، اقتصاد اسلامی، (42)، صص 117-148.
- سهرابی، بابک؛ اعظمی، امیر؛ یزدانی، حمیدرضا (1390)، آسیب‌شناسی پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه مدیریت اسلامی با رویکرد فراترکیب، چشم‌انداز مدیریت دولتی، (6)، صص 9-24.
- صادقی مال امیری، منصور (1392)، طراحی مدل تحلیل رفتار مصرف‌کننده بر اساس آموزه‌های اسلام، اندیشه مدیریت راهبردی، 7 (13)، صص 123-156.
- عزیزی، شهریار و فرهیخته، فاطمه (1392)، تحلیل محتوا، تناظر و فرا روش پایان‌نامه‌های بازاریابی در دانشگاه‌های منتخب تهران، مدیریت بازرگانی، 5 (3)، صص 105- 124.
- عزیزی، شهریار؛ ابراهیمی، ابوالقاسم، محمدرضا، کریمی علویچه (1397)، مدیریت بازاریابی، انتشارات سمت، تهران، ایران.
- عیدی، فاطمه (1394)، تبیین ارکان الگوی بازاریابی در فرهنگ اسلامی، اندیشه مدیریت راهبردی، (17)، صص 25-58.
- عیدی، فاطمه؛ حسینی، میرزا حسن (1392)، ارزش‌های اخلاق اسلامی در بازاریابی، راهبرد توسعه، (34)، صص 115-143.
- عیوضی نژاد، سلمان، حاجی پور، بهمن، دهقان، نبی‌الله (1402)، شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر پایداری پیمان‌های استراتژیک با استفاده از رویکرد مرور نظام‌مند، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 27 (1)، صص 144-173.
- موسوی، سید نجم الدین (1397)، شناسایی و تبیین شاخص‌های کلیدی برندسازی اسلامی با استفاده از روش دلفی فازی، مدیریت اسلامی، (102)، صص 231-251.
References
-Abbas, A., Nisar, Q. A., Mahmood, M. A. H., Chenini, A., & Zubair, A. (2019), The role of Islamic marketing ethics towards customer satisfaction. Journal of Islamic Marketing, 11, 1001–1018.
-Abbas,A; Ali Nisar,Q; Husain Mahmood.M.A and Chenini.A (2019), The role of Islamic marketing ethics towards customer satisfaction, Journal of Islamic Marketing ,11(4),1001-1018 .DOI 10.1108/JIMA-11-2017-0123.
-Ahamedullah, M. (2015), Islamic marketing ethics and its application in Islamic banking industry.
-Akbari, M., & Eivazinejad, S. (2021), Identifying Three Affective Factors In Organizational Ambidexterity: A Systematic Review. Iranian Journal of Trade Studies26 (101), 127-156. doi: 10.22034/ijts.2021.246927 .(In Persian).
-Al-Nashmi, M. M., & Almamary, A. A. (2017), The relationship between Islamic marketing ethics and brand credibility: A case of pharmaceutical industry in Yemen. Journal of Islamic Marketing, 8 (2),
Alserhan, B. A. (2015), The principles of Islamic marketing. Surrey: Ashgate Publishing, Ltd
-Arham, M. (2010), Islamic perspectives on marketing. Journal of Islamic Marketing, 1 (2),
149-164.
-Azizi, S., & Farhikhte, F. (2013), Content, Correspondence and Meta Method Analysis of Marketing Theses in Selected Universities in Tehran. Journal of Business Management5 (3), 105-124. doi: 10.22059/jibm.2013.50200 .(In Persian)
-Azizi, Sh; Ebrahimi, Abulqasem and Mohammadreza, Karimi Alaviche (2017), Marketing Management, Samt Publications, Tehran, Iran. (In Persian)
-Creswell, J.W. (2009), Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, Los Angeles :Sage
-Eidi, F. (2014), Explaining the pillars of the Islamic marketing model, Strategic Management Thought, (17), 25-58. (In Persian).
-Eidi, F; Hosseini, M.H (2012), Islamic moral values in marketing, Development Strategy, (34), 115-143. (In Persian).
-Eivazinezhad, S., hajipour, B., dehghan, N. (2023), Identification and Explanation the Factors Affecting The Sustainability of Strategic Alliances With Systematic Review Approach. Management Research in Iran, 27(1), 144-173 .(In Persian).
-Floren, J., Rasul, T., & Gani, A. (2019), Islamic marketing and consumer behaviour: a systematic literature review. Journal of Islamic Marketing.
-Floren,J; Gordon,A and Gani,A. (2020), Islamic marketing and consumer behaviour: a systematic literature review, Journal of Islamic Marketing, DOI 10.1108/JIMA-05-2019-0100.
-Fraedrich, J., Althawadi, O., Bagherzadeh, R. (2018), A comparative analysis of the UN declaration, global business compact, and religious morals in determining global values for business and their application to Islamic marketing, Journal of Islamic Marketing, 9)4(, 913-934
-Ghazali, E., & Mutum, D. S. (2016), Islamic marketing: Compatibility with contemporary
themes in marketing. In Advances in Islamic finance, marketing, and management: An Asian
perspective
(pp. 213-222). Emerald Group Publishing Limited.
-Hanafi, A. A., & Sallam, H. (1988), Business ethics: an Islamic perspective. In Proceedings
of the Seminar on Islamic Principles of Organizational Behavior (International Institute of
Islamic Thought, Herndon, VA)
.
-Hashim, N., & Hamzah, M. I. (2014), 7P's: A literature Review of Islamic marketing and Contemporary Marketing Mix. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 130, 155-159.
-Hassanzadeh, M (2015), Investigating factors affecting the development of handwoven carpet exports in the era of resistance economy with a view to Islamic marketing, new researches in management and accounting, (7), 21-36. (In Persian)
-Hossain, M. S., Yahya, S. B., & Kiumarsi, S. (2018), Islamic marketing: bridging the gap
between research and practice. Journal of Islamic Marketing, 9 (4), 901-912.
-Hosseini, M. H; Faruzandeh Dehkordi, L; Eidi, F (2013), Presenting a conceptual framework in marketing based on Islamic principles, Islamic Economy, (42), 117-148(In Persian).
-Javadi Amoli, A. (2016), The dignity of reason in the geometry of religious knowledge, compilation and research from Ahmad Vaezi, Qom, Israa publishing center.
-Kadirov, D. (2014), Islamic marketing as macromarketing. Journal of Islamic Marketing, 5(1), 2-19.
-Khaldi, K. (2017), Quantitative, qualitative or mixed research: Which research paradigm to use?. Journal of Educational and Social Research, 7 (2), 15-15.
-Leary, H., Walker, A. Meta-Analysis and Meta-Synthesis Methodologies: Rigorously Piecing Together Research. TechTrends 62, 525–534 (2018), https://doi.org/10.1007/s11528-018-0312-7
-Mamun, M. A. A., Strong, C. A., & Azad, M. A. K. (2021), Islamic marketing: A literature review and research agenda. International Journal of Consumer Studies, 45(5), 964-984.
-Morse, J. M. (2003), Principles of mixed methods and multimethod research design.
-Mousavi, S. N. (2018), Identifying and Explaining Key Indicators of Islamic Branding Using the Fuzzy Delphi Method. Scientific Journal of Islamic Management26(1), 231-251. (In Persian)
-Rahim, N. F. B. (2016), Consumer Behaviour, Perception and Planning Towards Halal
Marketing. In Advances in Islamic Finance, Marketing, and Management: An Asian
Perspective
(pp. 271-307). Emerald Group Publishing Limited.
-Sadeghi Mal Amiri, M (1392), Designing a consumer behavior analysis model based on the teachings of Islam, Strategic Management Thought, 7 (13), 123-156. (In Persian)
-Saeed, M., Ahmed, Z.U. and Mukhtar, S.-M. (2001), “International marketing ethics from an Islamic perspective: a value-maximization approach”, Journal of Business Ethics, Vol. 32 No. 2, pp. 127-142.
-Shah, S.A.Bhutto, M.H. and Azhar, S.M. (2022), "Integrative review of Islamic marketing", Journal of Islamic Marketing, 13 ) 6 (1,264-1287. https://doi.org/10.1108/JIMA-07-2020-0216
-Sohrabi, Babak; Azami, Amir; Yazdani, Hamid Reza (1390), Pathology of the researches conducted in the field of Islamic management, Public Management Perspective, (6), 9-24. (In Persian).
-Syafril, S., & Hadziq, M. F. (2021), Islamic Principles in Marketing: An Overview of Islamic Marketing mix in Social-Media Campaign. El-Qish: Journal of Islamic Economics, 1 (1), 69-82.
-Tawana, S; Khalili Khmeran, M (1400), The role of Islamic marketing ethics in the influence of Islamic work ethics on the performance of the organization (case study: municipal organization), applied modern studies in management, economics and accounting, (13), 50-58. (In Persian).
-Wilson, J. (2012), “Looking at Islamic marketing, branding and Muslim consumer behavior beyond the 7P’s”, Journal of Islamic Marketing, Vol. 3 No. 3, pp. 212-216.
-Wilson, J. A., & Liu, J. (2011), The challenges of Islamic branding: navigating emotions and
halal. Journal of Islamic marketing, 2 (1), 28-42.
-Zhao, S. (1991), Metatheory, metamethod, meta-data-analysis: What, why, and how?. Sociological perspectives, 34 (3), 377-390.